“Uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafı” istiqaməti üzrə layihə çərçivəsində yazılarımız davam edir.
Bu dəfə ötənlərin məşhur hakimi Ceyhun Haşımovla söhbətləşdik. Söhbətə onun hakimliyə gəlişinə körpü salmaqla başladıq.
- Ceyhun bəy, ilk sualım hakimliyə gəlişinizlə bağlıdı. Bu sahəyə ilk addımlarınızı necə atdız?
- Əvvəlcə sizin vasitənizlə bütün futbol ictimaiyyətini salamlamaq istəyirəm. Çox sağ olun ki, bizim kimi insanları unutmursuz. Mən də suallarınıza ətraflı cavab verməyə çalışacam. Yəqin siz də bilirsiz, ailəmiz futbol ailəsidi. Məndən savayı atam Səfər Haşımov və qardaşım Mübariz də peşəkar səviyyədə hakimliklə məşğul olub. Amma ən əvvəl atam futbolla məşğul olub, futbol oynayıb. Ağır zədə onu yaşıl meydanlardan uzaq salıb. Bununla bələ, atam futboldan tam uzaqlaşmayıb. Qismət belə gətirib ki, atam futbol meydanlarına hakim kimi dönməli olub. Özü də yaxşı hakim olmağı bacarıb. Biz də onu görə-görə, ondan öyrənə-öyrənə böyümüşük. Futbola maraq göstərməməyimiz qəribə olardı. O vaxtlar indiki kimi deyildi. Asudə vaxtımızı idmanla keçirərdik, indiki kimi əyləncə vasitələrinin seçimi geniş deyildi. Gənclər kütləvi şəkildə futbolla məşğul olurdu. Müasir dövrdə əyləncələrin çoxluğu uşaqları başqa sahələrə yönəldir. Həm futbol sevgimiz, həm də atamızın yolunu davam etdirmək istəyi bizi bu sahəyə cəlb etdi. Sadəcə, qərar verməyə çətinlik çəkirdim. Hakimliyə gəlmək üçün qəti qərar verməyə bir qədər tərəddüd edirdim. Elə həmin ərəfədə sabiq hakimlərimizdən Sabir Hacıyevlə görüşümüz oldu. O da bildirdi ki, sizin kimi gənclərə ehtiyacımız var. Məni inandırdı ki, gəlsəm, məndə alınacaq. Amma evdə atamla məsləhət edəndə atam məni çəkindirməyə çalışdı. Dedi ki, hakimlik çox çətin sahədi, heç də hər adamda alınmır. Bir ata kimi əzab-əziyyət çəkməyimi istəmirdi. Qardaşımla mən çox mübariz insanlarıq. Hər bir məqsədz üçün həmişə mübarizə aparmışıq. Çalışmışıq ki, haqlı olaq, hansısa işin dalınca sona qədər gedək. Bu qərarımızda da belə oldu. Lakin bu gün atamın sözlərini xatırlayanda ona haqq verirəm. Həqiqətən də hakimlik çox ağır sahədi. Seçimimdə yanıılmamışam, ona görə də hakimlikdən ayrılmaq da mənə çox çətin oldu. Karyeramın uğurlu alındığını deyə bilərəm. Premyer-liqa səviyyəsinə qədər yüksəldim. Elə qardaşım Mübarizə Haşımovda da belə oldu. Beynəlxalq oyunlar idarə etsək də, mən FİFA referisi adını almadım. Bu da rəqabətin həddindən artıq yüksək olmasıyla bağlıdı. Həmin vaxt elə adlar var idi ki, rəqabət çətin idi. Bir qədər də bəxtin üzünə gülməsi lazım idi. Qismətimdə milli dərəcəli hakim olmaq var imiş. Şikayətçi deyiləm. Əvvəlcə hakim köməkçisi idim, sonra da baş hakim oldum. Qardaşıma hakimliyin sirlərini də öyrətdim. Deməliyəm ki, onun karyerası daha uğurlu alındı. Mübariz FİFA referisi adını almağı bacardı. Beynəlxalq oyunlarda Azərbaycanı uğurla təmsil etdi, yüksək qiymətlər aldı. Qardaşım 5-6 dildə sərbəst danışır. Amma zədə onun da yolunu kəsdi, karyerasını bitirməli oldu.
- Biz ümumilikdə futbolçu olmaq istəyənlər üçün nələrin vacib olduğunu bilirik. Bəs hakim olmaq istəyənlərdə hansı keyfiyyətlər olmalıdı?
- Ən vacibi hər bir işə həvəs və istək olmalıdı. Hansısa işin qulpundan yapışanda səndə o işə həvəs olmadısa, heç nə alınmayacaq. Amma futbol hakimi olmaq istəyənlər üçün əlavə tələblər var. Əvvəlcə futboldan anlayışın olmalıdı, qaydaları bilməlisən. Futbol oynayanlar üçün hakimlik daha asan olur. İstisnalar isə var. Elə hakimlər var ki, futbolçu olmayıblar, lakin güclü hakimlik edirlər. Belə hallar istisnalardı. Sabiq futbolçular isə oyunu “oxuya” bilirlər, futbolçuları yaxşı başa düşürlər. Komandaların taktiki cəhətdən nəyə hazır olduğunu, hansı futbolçunun nəyi bacardığını bilən hakimlər oyunu “oxuyurlar”. Belə hakimlər üçün gözlənilməz epizodları əvvəlcədən təxmin etmək, ona hazır olmaq da asan olur. Bir növ hakim hazırlıqlı olur. Keçmişdə futbolçu olmuş hakimlər hücumun hardan başlayacağını, topun hansı istiqamətə ötürüləcəyini proqnozlaşdırır. Onun da sayəsində epizodlara daha yaxın olur. Həmin hakim üçün oyun idarə etmək xeyli asanlaşır. Bununla yanaşı, hakim olmaq istəyən şəxs tənbəlliyi yaxına buraxmamalı, əzmkar olmalıdı. Xarakteri güclü olan insan məqsədinə çatmaq üçün gecə-gündüz çalışa bilir. Bu da hakimlik üçün vacibdi. Qaçış texnikasının inkişafı üçün insan xeyli məşq etməlidi. Təkcə oxumaqla, qaydaları əzbərləməklə yaxşı hakim olmaq çətindi. Bu işə təkcə qazanc məqsədi ilə yanaşmaq düzgün deyil. Yaxşı hakimi formalaşdırmaq üçün illər və xeyli zəhmət lazımdı.
- Maraqlı məqama gəldik. İndi siz yaşıl meydanlardan uzaq qalmısız, hakim-inspektor kimi çalışırsız. Kənardan hakimlərə qiymət vermək çətindi, yoxsa meydanda oyun idarə etmək?
- Təkcə hakimlik, yaxud futbol oynamaq çətin deyil. Hər bir işin öz çətinliyi var. Hakimlik edəndə fikirləşirdik ki, inspektor olmaq çox asandı. Hakim düşünür ki, qaçır, tər tökür, mürəkkəb epizodlarda ani qərarlar verir. İnspektor isə hər şeyə yuxarıdan baxır, özü üçün qeyd edir. Hakim səhv edəndə uzun müddət özünə gələ bilmir. İnspektorların onlara səhv tutması, aşağı qiymət yazması ilə razılaşa bilmirlər. Amma özüm indi inspektor olmuşam. Biz hakimlərin dostuyuq, düşməni deyilik. Biz də istəyirik ki, hakimlərimiz oyunu yaxşı idarə etsinlər. Hakim oyunu yaxşı idarə edəndə bizim də işimiz asan olur, raportu yazmağa çox da vaxt sərf etmirik. Bir də var ki, hakim oyun ərzində səhv edir, problemlər olur. Belədə bəndləri bir-bir yazmalı, səhvi əsaslandırmalısan. Sonra izah etməlisən ki, səhv nədən qaynaqlandı. Oyun gedə-gedə fikirləşirsən ki, bu hakim həmin səhvə niyə yol verdi. Səhv təkcə bir epizodla bağlı olmur, bəzən səhvin başlanğıcı digər epizodlara qədər gedir. Hamısını dəyərləndirib yazmalısan. Hər epizodu dəqiq görməli, obyektiv qiymətləndirməlisən. Obyektivlik əsas şərtdi. Hakim 90 dəqiqə ərzində əziyyət çəkir, bizim səhv qərarımız onun qiymətləndirilməsinə, reytinqinin düşməsinə səbəb olar. Biz də çalışmalıyıq ki, ədalətli olaq. Onun üçün də biz daim çalışırıq. Hakimləri incitmək olmaz. İnspektorlar hakimlə ünsiyyət qurur, ondan epizod barədə soruşur. Bəzən görürsən ki, hakimin izahından sonra epizodla bağlı fikrin dəyişir. Çünki onlar epizodlara daha yaxın olur. Hakim meydanda 90 dəqiqə qaçır, xeyli enerji səhv edir. Bizim də işimiz həmin o 90 dəqiqəni raporta yerləşdirmək və obyektiv qiymət verməkdi. Əlbəttə, əsas yük hakimin üzərinə düşür.