“Everton” sonuncu dəfə təxminən 30 il əvvəl hansısa titul qazanıb.
Football-plus.az xəbər verir ki, söhbət 1995-ci ildəki ölkə kubokundan gedir. Liverpulluların sonuncu çempionluğu isə 35 il əvvələ - 1987-ci ilə təsadüf edib. Onların tarixində Avropa titulu da var – 1985-ci ildə Kuboklar Kubokunu qazanıblar.
Bununla belə, böyük qələbələrin yoxluğunda da azarkeşlər qürurlanmaq üçün əsas tapırdılar. “Everton” İngiltərədə futbol liqasının yaradıcılarından biridi. 100 il sonra isə müasir premyer-liqanın yaradıcılarından olub. “Everton”un ev oyunlarını keçirdiyi “Qudison Park” İngiltərədə məhz futbol oynamaq üçün nəzərdə tutulan ilk arenadı. Bu klubun akademiyası daim yetirmələri ilə öyünüb. Son parlaq yetirmə vinger Endryu Qordondu. Bəli, çoxdan “Everton” kuboklar qazanmır, ancaq bunsuz da klub ətrafında özünəməxsus atmosfer, dəyərlər kompleksi formalaşıb.
Ancaq indi bunu hiss etmək mümkün deyil. Ötən mövsüm çətinliklə elitada yerini qoruyan “Everton” indi – 2023-ün yanvarında turnir cədvəlinin zirzəmisində qərarlaşıb: 15 xal, 19-cu yer. Komanda cəmi 15 qol vurub ki, bu da ən pis 2-ci nəticədi. 20 turda cəmi 3 qələbə var. Bütün turnirlərdə qələbəsiz oyunlar seriyası 10-a çatıb. “Everton” premyer-liqada ardıcıl 4 ev oyununda uduzub ki, 1958-ci ildən bəri belə olmamışdı. Belə acı statistikanı genişləndirmək olar, ancaq söylənilənlər də kifayətdi. Qürur atmosferinin yerini qorxu, panika, yəqin ki, hətta nifrət tutub. Azarkeşlər çox sərt şəkildə komandanı və rəhbərliyi fitə basır. İş o yerə çatdı ki, “Everton” bossları yanvarın 14-də keçirilən “Sauthempton”la ev oyununda stadionda görünmədi – təhlükəsizlik mülahizələri üzündən.
Klubun direktorlar şurasının sədri Deniz Barret-Baksendeylin maşını yaxınlarda keçirilən ev oyunlarının birindən sonra fanatların qəzəbinə tuş gəldi – onlar qapıları döyəcləyir, xanım rəhbərin hərəkətinə imkan vermirdilər. Bundan başqa, rəhbərin ünvanına seksual xarakterli, aqressiv ifadələr səslənirdi. Onun və oğlunun elektron poçtuna xərçəng xəstəliyini tutulmalarını arzulayan mesajlar göndərilmişdi.
“Everton”un daha bir bossu – Bill Kenrayt Liverpuldan sağ-salamat getməyəcəyi ilə bağlı mesajlar alıb. Nəticədə yerli polis bütün bu faktları araşdırmalı olub. “Sauthempton”la oyundan sonra isə minlərlə azarkeş stadion ətrafında etiraz aksiyası keçirməklə rəhbərliyin istefasını və klubda dəyişikliklər olmasını tələb etdi.
Ancaq həm Barret-Baksendeyl, həm də direktorlar şurasında təmsil olunan başqaları yalnız muzdlu işçilərdi. Fanatların klubun sahibi Fərhad Moşiriyə ünvanlanası sualı da çox idi. Britaniyalı-iranlı biznesmen 2016-cı ildə səhmlərin 49,9 faizini almaqla kluba qədəm qoyub, sonradan səhm payını 94 faizə çatdırıb.
Bununla belə, demək olmaz ki, Moşiri kluba, məsələn, “Nyukasl”ın sabiq sahibi Mayk Eşli kimi yanaşır. “Everton” ətrafındakı gərginlik təhdidlər və zorakılıq çağırışları ilə müşayiət olunanda Moşiri “TalkSport” radiosuna verdiyi müsahibədə bütün başqa məqamlarla yanaşı, bunu da xüsusi vurğuladı ki, həmişə sözlərinin arxasında pul dayanıb.
Həqiqətən də, məhz iranlının dönəmində, nəhayət, yeni stadionla bağlı məsələni həll etmək mümkün oldu. Çoxillik bürokratik prosedurların ardından 2021-in yayında yeni arenanın tikintisi başladı. “Everton”un 2024/25 mövsümünə artıq orda başlayacağı gözlənilir. Moşirinin radioya müsahibəsində dediyinə görə, stadionla bağlı işlərin ümumi dəyəri 760 milyon funtdu. “The Athletic”in jurnalistlərinin hesablamasına inansaq, Moşiri son 7 ildə bu 760 milyonu da nəzərə almaqla artıq 1,2 milyard funt xərcləyib.
İranlı transfer məsələsində heç vaxt xəsislik etməyib. Liverpul klubu 2016/17 mövsümünün startından bəri yeni futbolçuların keçidi üçün 701 milyon avro xərcləyib. Bu isə göstərilən zaman kəsiyi üçün İngiltərə premyer-liqasında 7-ci göstəricidi – yalnız “top-6” klubları bundan daha çox xərcləyib. “Everton”un həmşəhərliləri, yəni “Liverpul” göstərilən dövrdə təxminən eyni məbləğ – 754,5 milyon avro xərcləyib, yəni arada ciddi fərq yoxdu. Ancaq “qırmızılar” bu müddətdə parlaq komanda qurub, çempionluq (daha iki dəfə titulu dramatik şəkildə “Mançester Siti”yə uduzub), Çempionlar Liqasını (iki dəfə də finala çıxıb), İngiltərə və Liqa kubokunu qazanıb.
Daha bir ibrətamiz məqam: “Sauhempton”la, yəni “Everton” kimi elitada qalmaq uğrunda mübarizə aparan komanda ilə oyunda yayın iki önəmli transferi – mərkəz hücumçusu Nil Mope (11,8 milyon avro) və hücumameyilli xavbek Duayt Maknil (17 milyon avro) sona qədər ehtiyatda qaldı.
Moşirinin “Everton”daki 7 ilində artıq 7 baş məşqçi olub – Roberto Martines, Ronald Kuman, Sem Ellerdays, Marko Silva, Karlo Ançelotti, Rafael Benits və nəhayət, bazar ertəsi istefaya göndərilən Frenk Lempard. Bunların heç biri iki il çalışmayıb. Ançelotti buna yaxın olsa da, Liverpulda keçirdiyi ilyarımdan sonra “Real”a yollanıb.
Belə xaosun və qarmaqarışıqlığın gec-tez fəlakət gətirəcəyi şübhə doğurmurdu. Beləliklə, ardıcıl 70 il İngiltərə futbolunun elitasında çıxış edən “Everton” 1952-ci ildən bəri ilk dəfə aşağı dəstəyə yuvarlanmağa heç vaxt olmadığı qədər yaxındı.